• X

    Wittenberg

    Op 31 oktober 1517 slaat Maarten Luther hier volgens de overlevering zijn 95 stellingen tegen misstanden in de katholieke kerk aan de deur van de Slotkapel, met grote gevolgen …

    Lees meer
    X

    Rome

    Het kloppend hart van de katholieke kerk wordt in de vroegmoderne tijd geconfronteerd met diverse hervormers, en reageert multidisciplinair …

    Lees meer
    X

    Genève

    Dit toevluchtsoord voor Johannes Calvijn en min of meer gelijkgezinden uit diverse landen wordt de bakermat van het calvinistisch protestantisme.

    Lees meer
    X

    Zürich

    De stad waar Huldrich Zwingli en andere reformatoren werken, geeft ruimte aan religieuze vernieuwing en verwerft zo meer internationale invloed dan je zou denken …

    Lees meer
    X

    Kopenhagen

    Via het Deense koningshuis wordt Kopenhagen uitvalsbasis voor het luthers protestantisme naar de rest van Scandinavië.

    Lees meer
    X

    Straatsburg

    Waarom vergadert het Europees Parlement tegenwoordig in Straatsburg? Reformatie en contrareformatie hebben bijgedragen aan de huidige positie van Straatsburg als centrum van Europese integratie.

    Lees meer
    X

    Emden

    Deze Oost-Friese havenstad ontwikkelt zich in de zestiende eeuw cultureel en economisch razendsnel als gevolg van de toestroom van duizenden vluchtelingen uit de Nederlanden.

    Lees meer
    X

    Edinburgh

    De Schotse hoofdstad, waar kerk en staat maar moeilijk te scheiden zijn, is ten tijde van Queen Mary en John Knox beslist geen rustoord …

    Lees meer
    X

    Londen

    Engeland gaat zijn eigen weg tussen katholiek en protestant: sinds Hendrik VIII blijkt de anglicaanse variant ook levensvatbaar, maar niet zonder slag of stoot!

    Lees meer
    X

    Dordrecht

    Is de eerste stad van Holland in 1572 de bakermat van de tolerante republikeinse Nederlanden, of toch de plaats waar strenge calvinisten de vrijheid behoorlijk beknotten?

    Lees meer
    X

    Valladolid

    Deze Spaanse stad speelt op verschillende manieren een belangrijke rol in de levens van diverse personen die wat willen doen aan de misstanden in kerk en maatschappij. Kunnen ze hun doel bereiken?

    Lees meer
    X

    Heidelberg

    Deze stad is bekend vanwege haar calvinistische universiteit en catechismus, maar als de machthebber zijn protestantse onderdanen dwingt om rooms-katholiek te worden, emigreren velen naar Amerika ...

    Lees meer
  • X

    Augsburg

    In deze vrijstad van het Heilige Roomse Rijk werd een lange strijd beslecht met de vrede van 1555, waarbij elke vorst zelf mocht kiezen: katholiek of protestants.

    Lees meer
    X

    Bad Frankenhausen

    In 1525 werd hier de Boerenopstand in bloed gesmoord; nu is er een indrukwekkend panoramamuseum gevestigd.

    Lees meer
    X

    Bohemen

    Een eeuw voor Luther speelt zich hier een aanzet tot reformatie af die aan Johannes Hus het leven kost en tot veel strijd leidt.

    Lees meer
    X

    Dordrecht

    Is de eerste stad van Holland in 1572 de bakermat van de tolerante republikeinse Nederlanden, of toch de plaats waar strenge calvinisten de vrijheid behoorlijk beknotten?

    Lees meer
    X

    Londen

    Niet alleen moest John Wycliff zich er verantwoorden voor zijn ideeën, ook Hendrik VIII regeerde er en besloot de Engelse kerk los te scheuren van Rome.

    Lees meer
    X

    Münster

    Een kleine anderhalf jaar regeren fanatieke protestanten over de bisschopsstad Műnster. De leiders van de opstand komen er gruwelijk aan hun eind.

    Lees meer
    X

    Nantes

    Bekend van het “Edict van…” en daardoor symbool van de strijd tussen katholieken en protestanten in Frankrijk.

    Lees meer
    X

    Zürich

    In deze stad komt de Zwitserse Bijbelvertaling tot stand en de hier werkzame hervormer Zwingli komt in een religieuze strijd om het leven.

    Lees meer
  • X

    Rome

    Door de ontdekking van nieuwe gebieden zoekt de Kerk naar manieren om het geloof onder nieuwe volken te brengen. Een belangrijke rol speelt de pas opgerichte Jezuïetenorde.

    Lees meer
    X

    Genève

    De zetel van de Wereldraad van Kerken, een organisatie van christelijke kerken met uitzondering van de Rooms-Katholieke Kerk. Er is wel sprake van toenadering.

    Lees meer
    X

    Zeist

    Hernnhutters, afkomstig uit Duitsland, vestigen zich in Nederland, van waaruit zij zendingswerk naar o.a. Suriname verrichten.

    Lees meer
    X

    Tilburg

    Deze industriestad ontwikkelt zich in de 19e eeuw tot een centrum van katholieke emancipatie. Er vestigen zich congregaties met ook missieactiviteiten.

    Lees meer
    X

    Taizé

    Het praktisch bedrijven van oecumene herkennen we in initiatieven zoals de geloofsgemeenschap van Taizé, die vooral ook op jongeren aantrekkingskracht uitoefent.

    Lees meer
    X

    Londen

    Als wereldstad ontpopt het zich als een centrum van uiteenlopende religieuze activiteiten. Het is ook een uitvalsbasis voor zendingsactiviteiten in andere werelddelen.

    Lees meer
    X

    Lissabon

    De uitvalsbasis van enkele grote ontdekkingsreizen; in het kielzog van de eerste ontdekkingsreizigers trekken ook missionarissen naar de nieuwe gebieden.

    Lees meer
    X

    Madrid

    Na het ontdekken van nieuwe gebieden ontstaan discussies binnen de Kerk, waaruit betrokkenheid bij het lot van de inheemse bevolking blijkt.

    Lees meer
  • X

    Amsterdam

    Als in Amsterdam in 1620 de bouw van de gereformeerde Westerkerk begint, zijn de katholieken aangewezen op schuilkerken, zoals Ons’ Lieve Heer op Solder.

    Lees meer
    X

    Antwerpen

    Na de vernielingen tijdens de Beeldenstorm krijgt Peter Paul Rubens grote opdrachten van Antwerpse kerken voor het schilderen van altaarstukken.

    Lees meer
    X

    Bazel

    Na een briefwisseling met Luther weet Erasmus het zeker: hij blijft katholiek. Toch wordt hij na zijn dood begraven in de protestants geworden Bazelse Münsterkerk…

    Lees meer
    X

    Leipzig

    Johann Sebastian Bach componeert als cantor van de Thomaskirche in Leipzig de Mattheüs-Passion, het meest beroemde muziekstuk uit de lutherse muziektraditie.

    Lees meer
    X

    Londen

    Hans Holbein tekent een trefzeker portret van minister-president Thomas More, die protesteert tegen zijn koning vanwege de breuk met het pauselijk gezag in Rome.

    Lees meer
    X

    Madrid / El Escorial

    Hofarchitect Juan de Herrera ontwerpt voor koning Filips II de kloosterresidentie El Escorial, symbool van het strenge katholicisme van de Contra-Reformatie in Spanje.

    Lees meer
    X

    Parijs

    Op het schilderij ‘Kardinaal de Richelieu’ toont Philippe de Champaigne de eerste minister van Frankrijk, die een eind maakt aan de vrijheden van de Hugenoten.

    Lees meer
    X

    Rome

    De Sint-Pieter van Rome is met de koepel van Michelangelo, het altaarbaldakijn van Bernini en de façade van Maderno het symbool bij uitstek van de contrareformatie.

    Lees meer
    X

    Venetië

    Met de heldere kleuren van de Madonna’s van Titiaan en de dramatiek in de religieuze voorstellingen van Tintoretto worden gewone kerkgangers gesterkt in hun geloof.

    Lees meer
    X

    Wittenberg

    De vriendschap van de schilder Lucas Cranach de Oude met de theoloog Luther ligt ten grondslag aan de productie van 33 verschillende Lutherportretten.

    Lees meer
 

Centra van reformatoren & contrareformatoren

De protestantse reformatie en de rooms-katholieke contrareformatie hebben grote invloed gehad op de wereld van nu. De term 'contrareformatie' suggereert dat deze beweging pas ontstaan is als reactie op de reformatie in de zestiende eeuw. Toch is deze deels ook een voortzetting van eerdere pogingen tot kerkhervorming, zoals de Moderne Devotie. De invloed van al deze bewegingen op de Europese cultuur is nauwelijks te overschatten. We beschrijven de bekende centra van reformatoren en contrareformatoren, zoals Wittenberg, Genève, Straatsburg en Rome. Ook beschrijven we in dit kader minder bekende plaatsen, zoals Kopenhagen in Scandinavië, waar de reformatie ook grote invloed kreeg. Verder komen aan de orde: de Duitse plaatsen Emden (een belangrijk toevluchtsoord voor veel protestantse vluchtelingen uit Nederland) en Heidelberg, ons eigen Dordrecht, het Spaanse Valladolid, en Edinburgh.
 

Lesmateriaal bij dit hoofdstuk

Centra van religieuze conflicten

In onze geseculariseerde samenleving geloven velen dat religie en conflicten onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. En dat ondanks het feit dat liefde tot God en de naaste het hart van religie heet te vormen. Het woord 'religie' betekent zelfs 'verbondenheid'! Dit deel van de website gaat over plaatsen waar zich conflicten hebben afgespeeld, die met religie verbonden zijn. Op sommige plaatsen ontstonden er conflicten uit godsdienstige meningsverschillen. Ook zijn er plaatsen waar religieuze conflicten zijn besproken of bijgelegd. Bad Frankenhausen brengt een conflict van toen in verbinding met onze moderne tijd. Zwitserland en de Nederlanden nemen een aparte plaats in: een eigen opvatting over het Avondmaal, respectievelijk een mede door hervormingsideeën geïnspireerde vrijheidsstrijd.
 

Lesmateriaal bij dit hoofdstuk

Centra van missie, zending en oecumene

Rond 1500 treedt Europa het tijdperk van de ontdekkingen binnen. Naast het vinden van nieuwe zeewegen naar nog onbekende gebieden, krijgen de ontdekkingsreizigers ook de opdracht mee, de bewoners aldaar met het christendom in aanraking te brengen. Er ontstaat wel discussie binnen de katholieke kerk over de methode waarop. Ook de nieuwe jezuïetenorde draagt hieraan een steentje bij. Verdieping van het geloof onder protestanten vanaf de 18e eeuw bevordert zendingsactiviteiten. In de 19e eeuw krijgen missie en zending een extra impuls. De oprichting van de Wereldraad van Kerken (1948) is een uiting van oecumenische toenadering tussen christelijke kerken onderling. Het leidt uiteindelijk - na diens aanvankelijke afwijzing - ook tot toenadering tot de rooms-katholieke kerk.
 

Lesmateriaal bij dit hoofdstuk

Centra van veelvormige christelijke cultuur

De reformatie en contrareformatie van de zestiende en zeventiende eeuw hebben veel sporen getrokken door de West-Europese cultuur. In vele vormen van kunst herken je dus nog de botsende religieuze overtuigingen van die tijd. De kunst van toen is vaak niet alleen gemaakt met het oog op een schoonheids- of een religieuze ervaring. Daarnaast heeft deze ook nogal eens een propagandistisch doel. In dit deel van de website zijn tien plaatsen opgenomen. Daar laten verschillende kunstenaars op een bijzondere of nadrukkelijke manier zien, hoe zij staan in de religieuze controverses tussen katholicisme en protestantisme. De cultureel geïnteresseerde reiziger kan hun werken op veel plekken in Europa gaan bekijken.
 

Lesmateriaal bij dit hoofdstuk